ملایر؛ میراث دار دوره مادها
ملایر یکی از شهرستان‌های استان همدان و دارای فرمانداری ویژه است، همین امر سبب شده تعدادی از ادارات ملایر هم به معاونت سازمان و ادارات کل ارتقا پیدا کنند، طی سال های اخیر کسب دو برند جهانی در مبل منبت و انگور، این شهرستان را بیشتر بر سر زبان ها انداخت.
به گزارش پایگاه خبری همدان آنلاین، ملایر به دلیل داشتن زمین‌های کشاورزی گسترده، جمعیت روستایی زیادی دارد، از شمال به شهرستان‌های همدان و تویسرکان، از غرب به شهرستان نهاوند در استان همدان محدود است.
همچنین این شهرستان از جنوب به شهرستان بروجرد در استان لرستان و از شرق به شهرستان اراک در استان مرکزی محدود می شود.
زبان اهالی این شهرستان فارسی بوده، اما روستاهای آن دارای زبان‌هایی از جمله لری ترکی و لک هستند. شهر ملایر را ، شهر دانشگاهی نیز می دانند چراکه از حیث دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ملایر دارای ۱۳ دانشگاه مستقل است و بالغ بر ۳۰ هزار دانشجو و ۶۰۰ نفر عضو هیئت علمی در آن به تحصیل، آموزش و پژوهش مشغولند. ملایر تنها شهرستان در غرب کشور است که دانشگاه ملی مستقل از مرکز استان دارد، دانشگاه ملی ملایر یکی از مجهزترین دانشگاه‌های ایران بوده و در حال حاضر پذیرای بالغ بر ۴ هزار ۲۰۰ دانشجو در مقاطع مختلف است.
ملایر تنها شهر استان همدان است که به قطعیت می توان گفت اثری از دوره مادها در آن وجود دارد و آن هم ” ارگ تاریخی نوشیجان” است، تلاش برای ثبت جهانی این اثر باستانی همچنان ادامه دارد. در سند راهبردی توسعه این شهرستان بر فراهم شدن زیرساخت‌های لازم برای جهانی شدن ارگ نوشیجان تاکید شده است.
تپه نوشیجان در حقیقت تنها اثر باقی مانده از دوران حکومت مادها در ایران است که در 20 کیلومتری شمال غرب ملایر قرار گرفته و اگر از همدان راهی این شهر شوید قبل از ورود به ملایر می توانید آن را ببینید. بررسی های باستان شناسی، زندگی در سه دوره مادی، هخامنشی و اشکانی ار در این منطقه نشان می دهد به طوری که زندگی در دوره مادی، از بقیه دوران شاخص تر بوده و ارگ نوشیجان دارای معماری پیچیده و زیبایی است.
آثار معماری مادر در این منطقه شامل بنای موسوم به اولین آتشکده محصور در فضای بسته است که تاکنون کشف شده و در جبهه جنوبی محراب و آتشدان داشته، تالار ستوندار آپادانا، معبد مرکزی، اتاق ها و انبارها، تونل و حصار، از دیگر بخش های این اثر منحصر به فرد است.
در گذر از شهر ملایر به پارک سیفیه می رسیم، این بوستان مصفا یکی از بزرگترین و زیباترین پارک های ملایر است که چنارهای تنومندی دارد. این پارک یکی از قدیمی ترین پارک های کشور بوده که در سال 1304 توسط “عبدالمحمد میرزا سیف الدوله” یکی از نوه های فتحعلی شاه که در آن زمان حاکم ولایت ملایر بود، احداث شد.
پارک سیفیه در شمال شرقی ملایر و در دامنه کوه گرمه ساخته شده و مساحت آن در حدود 10 هکتار است.
این پارک را مهندسان ایتالیایی طراحی و ساختند. پارک سیفیه دارای دو استخر، یک مسجد و یک ساختمان که محل سکونت سیف الدوله است، آب مورد نیاز آن از طریق احداث قناتی در هشت کیلومتری زرک توسط مقنیان یزدی از کوه های اطراف به محوطه پارک انتقال یافت. مجموعه پارک و مقبره سیف الدوله تحت عنوان باغ ایرانی در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.
دیگر اثر قابل توجه ملایر، مقبره سیف الدوله، از نوع مقابر غیرمذهبی و دارای پلان چهار ضلعی است؛ چهار ضلعی گنبد دارای پیشینه دوگانه است که یک بخش آن همان آتشکده ساسانیان و یا چهار تاق است و دیگری به دوره قاجاریه و حتی بعد از آن می رسد. در این مقبره علاوه بر قبر سیف الدوله قبر امیرالمؤید (حاکم ملایر) و نوه سیف الدوله و هفت قبر دیگر قرار دارد، این مقبره نزدیک پارک سیفیه است.
یکی دیگر از ثار تاریخی این منطقه “موزه لطفعلیان” واقع در خیابان شهید مصطفی خمینی در خانه تاریخی مرتضی خان لطفعلیان بنا شده، این خانه در ابتدا به دستور محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک در دوره فتحعلیشاه قاجار ساخته شده و امروزه از آن به عنوان موزه مردم شناسی ملایر استفاده می شود.
این خانه اندرونی و بیرونی، حسینیه و اصطبل دارد، بخش هایی از خانه و وسایل افراد خانواده لفعلیان در آن نگهداری می شود، سالنی نیز به وسایل اهدایی حاج محمد ملایری اختصاص دارد، زیربنای این موزه 1300 متر در زمینی به وسعت 4500 متر ساخته شده است.
یخچال میرفتاح نیز از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که تا قبل از گسترش شهر اهالی نه تنها از یخ آن استفاده می کردند، بلکه جهت انجام مراسم چهارشنبه سوری نیز به کنار نهر می آمدند و در کنار حوضچه آن که آب نهر بدان می ریخت و فاصله اش با یخچال به ارتفاع 40 متر بود، مراسم برگزار می کردند. متأسفانه این بنای تاریخی در بارش های شدید بهاری چند سال قبل دچار تخریب شد، تلاش برای بازسازی این بنا همچنان ادامه دارد.
